دانش آیورودا

آیورودا یک دانش قدیمی هندی است.
دانش آیورودا ریشه در این اعتقاد دارد که سلامتی نتیجه تعادل بین ذهن ، بدن و روح است.
فلسفه آیورودا (علم زندگی و عمر طولانی) مشتمل بر یک سری راهکارها شامل گیاهان دارویی ،‌ تغییر رژیم غذایی ، مدیتیشن، رایحه درمانی ،ماسـاژ و حرکات یوگا برای نگهداری یا بازیابی سـلامتی است.

آیورودا هنر هماهنگی موجود زنده با قوانین طبیعت است.
هدف آن حفظ سلامت در فرد سالم و شفا در فرد بیمار است.
به بیان بهتر ، سلامتی ، تعادل کامل بین سه انرژی اساسی بدن یا سه دوشا ( واتا _ پیتا_ کافا) و یک تعادل بین جسم _ ذهن _ روح (یا آگاهی) است.

بر طبق دانش آیورودا ، هرشخص مقداری از ۵ عنصر اصلی عالم (خاک، آب ،‌ آتش ،‌ هوا ، اتر ) را در خود دارد و‌ ترکیب این عناصر با یکدیگر به سه نوع متابولیسم بدن یا سه نوع دوشا منجر می شود.

دوشاها انواع متابولیک بدن هستند که هر کدام ساختار و طرح زمینه ای افراد از قبیل ساختار بدنی ، شخصیت، عکس العمل ها و تمایلات غذایی را تشکیل می دهند.
این دوشاها ،‌ به عنوان واتا ، پیتا و کافا شناخته می شوند.

واتا شامـل اتر و هواست و با حـرکات بدن مرتبط می شود( انرژی حرکت یا کاتابولیک) .
پیتا از آتش و آب درست شده ،‌ و به سـوخت و سـاز بدن مربوط است که اساس هضم و تغییر ماده به انرژی ( انرژی متابولیک ) است.

کافا شامل خاک و آب است که با ساختار بدن و ثبات و پایداری مرتبط است.( انرژی ساختار ی و آنابولیک)
هرچند که هر سه نوع دوشا در همه افراد وجود دارد ، در هر فرد خاص ، یکی از این دوشاها غالب است.

آزمون تعیین نوع بدن انسان و دوشا در طب آیورودا 

در هنگام پاسخدهی به سه آزمون توجه داشته باشید که این یک آزمون رتبه ای است.
به این معنا که پاسخهای شما از رتبۀ ۱ تا ۶ بنابر شدتی که خودتان ارزیابی می‌کنید، می‌تواند رتبه بندی شود.

در پایان هر آزمون، نمرات پرسش ها را با یکدیگر جمع زده و نمرۀ نهایی را استخراج نمایید.
جدول با بیشترین امتیاز، نشانگر طبع قالب شما خواهد بود.

واتا (Vata)

مطابقت دارد		گاهی مطابقت دارد		مطابقت ندارد		بخش ۱- نوع بدن انسان واتا (Vata)	شماره
۶	۵	۴	۳	۲	۱	هرگونه فعالیتی راسریعا انجام می دهم	۱
۶	۵	۴	۳	۲	۱	نمی توانم مطالب را خوب حفظ کرده وسپس بیاد آورم	۲
۶	۵	۴	۳	۲	۱	بطور طبیعی با حرارت و سرزنده هستم	۳
۶	۵	۴	۳	۲	۱	از لحاظ جسمانی لاغر بوده و وزن من زیاد نمی‌شود	۴
۶	۵	۴	۳	۲	۱	موضوعات جدید را همواره سریعا یاد گرفته ام	۵
۶	۵	۴	۳	۲	۱	با گام هایی سبک و تند راه می روم	۶
۶	۵	۴	۳	۲	۱	در تصمیم گیری دچار مشکل می شوم	۷
۶	۵	۴	۳	۲	۱	به آسانی نفخ کرده و دچار یبوست مزاج می شوم	۸
۶	۵	۴	۳	۲	۱	معمولا دست و پایم به سردی می گرایند	۹
۶	۵	۴	۳	۲	۱	غالبا دچار نگرانی و دلهره می شوم	۱۰
۶	۵	۴	۳	۲	۱	نمی توانم هوای سرد را به خوبی اغلب افراد تحمل کنم	۱۱
۶	۵	۴	۳	۲	۱	کلمات را سریع ادا می کنم طوری که دوستانم فکرمی کنند وراج هستم	۱۲
۶	۵	۴	۳	۲	۱	به آسانی تغییر حالت می دهم وطبعی احساساتی دارم	۱۳
۶	۵	۴	۳	۲	۱	اغلب اوقات مشکل به خواب می روم ودر شب خوب نمی خوابم	۱۴
۶	۵	۴	۳	۲	۱	پوست من به خشکی گرایش دارد، بخصوص در فصل زمستان	۱۵
۶	۵	۴	۳	۲	۱	دارای ذهنی بسیار فعال،گاه بی  قرار و بسیار خیال پرور هستم	۱۶
۶	۵	۴	۳	۲	۱	حرکات بدنی من سریع و فعال است و انرژی من بصورت انفجاری ظاهر می شود.	۱۷
۶	۵	۴	۳	۲	۱	به آسانی هیجان زده می شوم	۱۸
۶	۵	۴	۳	۲	۱	چنانچه به حال خود رها گردم، وضع خورد و خوراک و خوابیدن من نامنظم می شود	۱۹
۶	۵	۴	۳	۲	۱	سریع یاد می گیرم و به همان سرعت فراموش می کنم	۲۰

پیتا (Pitta)  

مطابقت دارد		گاهی مطابقت دارد		مطابقت ندارد		بخش ۲ – نوع بدن انسان پیتا (Pitta)	شماره
۶	۵	۴	۳	۲	۱	از نظر خودم بسیار کارایی دارم	۱
۶	۵	۴	۳	۲	۱	معمولا در انجام فعالیت ها بسیار دقیق و منظم هستم	۲
۶	۵	۴	۳	۲	۱	فکر نیرومند وراسخ دارم و کمابیش حاکمانه رفتار می کنم	۳
۶	۵	۴	۳	۲	۱	بیش از اکثر افراد از هوای گرم ناراحت شده و زود خسته می شوم	۴
۶	۵	۴	۳	۲	۱	سریعا عرق می کنم	۵
۶	۵	۴	۳	۲	۱	با اینکه همیشه نشان نمی دهم ولی خیلی آسان تحریک شده وخشمگین  می گردم	۶
۶	۵	۴	۳	۲	۱	چنانچه از خوردن یک وعده غذا صرف نظر کنم ویا دیر غذا بخورم دچار ناراحتی می شوم	۷
۶	۵	۴	۳	۲	۱	موهای من دارای یکی از خصوصیات زیر می باشد:خاکستری شدن یا طاسی زود رس – نازک و ظریف و صاف – رنگ بور یا حنایی	۸
۶	۵	۴	۳	۲	۱	اشتهای قوی دارم و چنانچه بخواهم می توانم به مقدار زیاد غذا بخورم	۹
۶	۵	۴	۳	۲	۱	بسیاری از افراد مرا فردی لجوج میدانند	۱۰
۶	۵	۴	۳	۲	۱	روده های من بسیار منظم عمل دفع را انجام می دهند و در بیشترمواقع  بجای یبوست مزاج،لینت دارم	۱۱
۶	۵	۴	۳	۲	۱	صبر خود را بسیار سریع از دست می دهم	۱۲
۶	۵	۴	۳	۲	۱	درباره جزئیات امور ، کمال پرست هستم	۱۳
۶	۵	۴	۳	۲	۱	به سرعت خشمگین شده ولی سریعا خشم خود را فراموش می کنم	۱۴
۶	۵	۴	۳	۲	۱	خوردنی های سرد مثل بستنی و نوشابه های بسیار سرد را دوست دارم	۱۵
۶	۵	۴	۳	۲	۱	بجای اینکه احساس کنم هوای اتاق خیلی سرد است اغلب احساس میکنم که بسیار گرم است	۱۶
۶	۵	۴	۳	۲	۱	اغذیه بسیار داغ و پر ادویه را تحمل می کنم	۱۷
۶	۵	۴	۳	۲	۱	مخالفت دیگران را به حد لازم تحمل نمی کنم	۱۸
۶	۵	۴	۳	۲	۱	از تن به خطر دادن وچالش لذت می برم و وقتی چیزی را بخواهم مصمم تلاش می کنم	۱۹
۶	۵	۴	۳	۲	۱	گرایش بر این دارم که بسیار به انتقاد ازدیگران و از خود بپردازم	۲۰

کافا (kafa)

مطابقت دارد		گاهی مطابقت دارد		مطابقت ندارد		بخش ۳ – نوع بدن انسان کافا (kafa)	شماره
۶	۵	۴	۳	۲	۱	طبیعتا مستعداین هستم که اموررابه آهستگی وبااعصاب آرام انجام دهم	۱
۶	۵	۴	۳	۲	۱	سریعتر از دیگران وزنم اضافه می شودودیرتر هم وزن اضافی را از دست می دهم	۲
۶	۵	۴	۳	۲	۱	دارای طبیعتی ملایم و آرام هستم وبه سهولت آشفته نمیشوم	۳
۶	۵	۴	۳	۲	۱	می توانم بدون احساس ناراحتی مشخصی از خوردن ناهار وشام صرف نظر می کنم	۴
۶	۵	۴	۳	۲	۱	مستعد ریزش زیاد آب بینی،بلغم،تراکم خلط بصورت مزمن آسم و ناراحتی سینوسی می باشم	۵
۶	۵	۴	۳	۲	۱	هر شب باید لااقل ۸ ساعت بخوابم تا روز بعد سرحال باشم	۶
۶	۵	۴	۳	۲	۱	خوابی بسیار عمیق دارم	۷
۶	۵	۴	۳	۲	۱	طبعا آرام بوده و بسهولت خشمگین نمی گردم	۸
۶	۵	۴	۳	۲	۱	به سرعت برخی از افراد مطالب را یاد نمی گیرم ولی قدرت ضبط من عالی است و حافظه ای قوی دارم	۹
۶	۵	۴	۳	۲	۱	استعداد چاقی دارم وچربی اضافی را به آسانی ذخیره می کنم	۱۰
۶	۵	۴	۳	۲	۱	هوای نسبتا خنک و مرطوب آزارم می دهد	۱۱
۶	۵	۴	۳	۲	۱	موهای پر پشت و پر رنگ و مجعد دارم	۱۲
۶	۵	۴	۳	۲	۱	پوست من صاف و نرم است و اندکیپریده رنگ هستم	۱۳
۶	۵	۴	۳	۲	۱	هیکلم پت و پهن است	۱۴
۶	۵	۴	۳	۲	۱	واژه های زیر به خوبی مرا توصیف می کند -آرام، خوش خلق، مهربان و بخشنده	۱۵
۶	۵	۴	۳	۲	۱	عمل گوارش در من کند است و در نتیجه پس از خوردن غذا احساس سنگینی می کنم	۱۶
۶	۵	۴	۳	۲	۱	بنیه و میزان تحمل جسمانی من خوب بوده و نیز از میزان انرژی ثابتی بر خوردار است	۱۷
۶	۵	۴	۳	۲	۱	معمولا با گام هایی آهسته و منظم راه می روم	۱۸
۶	۵	۴	۳	۲	۱	مستعد این هستم که زیاد بخوابم وموقع بیدار شدن بسیار سست و بی حال باشم.بطور کلی صبح ها بسیار دیر خودم را پیدا می کنم	۱۹
۶	۵	۴	۳	۲	۱	غذا را آهسته می خورم و در عمل بی شتاب و منظم هستم	۲۰

بنا بر طب آیورودا نسبت و شدت فعالیت سه طبع واتا، پیتا و كافا در افراد گوناگون متفاوت است.
افراد با توجه به فعالیت طبع ها به سه گروه تقسیم می شوند:

گروه اول:
در این گروه كه یك طبعی نامیده می شوند خصوصیات مربوط به یكی از طبع ها نسبت به دو طبع دیگر غالب است.
و به این صورت تمامی ویژگی های فیزیكی و روانی انسان تحت سلطه فعالیت طبع غالب قرار می گیرد.
به بیان دیگر دو طبع دیگر در بدن این افراد ضعیف تر عمل می كنند.

گروه دوم:
در این گروه كه به دو طبعی معروف اند فعالیت دو طبع تقریباً نزدیك به هم و فعالیت طبع سوم كمتراز فعالیت آن دو است.
در این جا خصوصیات فیزیكی و روانی فرد به طور عمده به وسیله فعالیت دو طبع غالب مشخص می شود و نقش طبع سوم در ایجاد این خصوصیات ناچیز است.

گروه سوم:
افراد انگشت شماری در این گروه قرار می گیرندكه به افراد سه طبعی معروف اند.
در بدن این افراد هر سه طبع واتا، پیتا و كافا فعالیت یكسانی دارند.

آشنایی با طبیعت افراد و نوع بدن چه اهمیتی دارد ؟

براساس فائق بودن هر یک از دوشاها، سه نوع بدن انسان (سه نوع بنیادی طبایع بدن انسان ) تعریف می شود.
نوع یا طبع بدن به شما می گوید که طبیعت مایل است چگونه زندگی کنید.
در پیشگیری از بیماری، آگاهی از اینکه کدام دوشا در فرد برتری دارد، مهم است.
زیرا برنامه رژیم غذایی ، نوع تمرینات بدنی، شیوه زندگی روزمره، و سایر اقدامات توصیه شده بر اسـاس نوع بدن است.
البته هر سه دوشـا در تمـامی افراد حضور دارند و می باید تعادل هر سه حفظ شود.
شناخت نوع بدن هر فرد، اولین گام تشخیصی در طب آیوروداست.

روش های تشخیص بالینی در طب آیورودا

یک پزشک آیورودا از طریق معاینه نبض، معاینه زبان، صورت، ناخن ها، لب ها و چشم ها و پرسش هایی که ار فرد مراجعه کننده می پرسد می تواند نوع دوشای او را تعیین کند.

رژیم آیورودا

رژیم های آیورودا بسته به نوع بدن افراد، سفارشی سازی می شود.
آیورودا بر اساس تغییرات ریتمیک موجود در طبیعت بنا شده است.
طلوع و غروب روزانه خورشید، تغییر فصول، مراحل زندگی ( تولد، رشد و مرگ ) همگی موثر هستند.
بنابراین غذاهای موجود در رژیم آیورودا در طول سال تغییر می کنند.
و همچنین می تواند در طول زندگی شخص نیز نوسان داشته باشند.

با توجه به نوع دوشای هر شخص ، برنامه رژیم غذایی آیورودا همراه تکنیک ها دیگر همانند یوگا ، ماساژ، مدیتیشن و رایحه درمانی برای به تعادل رساندن بدن مورد استفاده قرار می گیرد.

برخی غذاهای مقوی که در رژیم غذایی آیورودا وجود دارند، عبارتند از :

ادویه جات 

مثل زردچوبه، زیره، رازیانه، زنجبیل، هل، گشنیز، دارچین، میخک، سنگ نمک، نعناع، فلفل سیاه و پونه.

لوبیا و حبوبات خیس خورده 

مثل ماش، لوبیا سیاه ، لوبیا قرمز، عدس و نخود .

غلات خیس خورده 

مثل کینوا ، ارزن، جو دوسر، جو، برنج سفید یا قهوه ای 

سبزیجات فصلی 

مارچوبه، چغندر، کلم، هویج، گشنیز، بادمجان، ریشه رازیانه، سیر، لوبیا سبز، نخود سبز، تره فرنگی، بامیه (پخته شده)، شقاقل، کدو تنبل، تربچه، شلغم زرد یا شغلم سوئدی، کدو و اسفناج.

ریشه سبزیجات 

سیب زمینی شیرین، سیب زمینی، شلغم، خربزه و کدو حلوایی.
میوه های فصلی

مثل سیب، خرما، انجیر، گریپ فروت، لیمو ترش زرد، لیمو ترش سبز، پرتقال، گلابی، آلو ( زردآلو )، انبه، انار و نارنگی.
آجیل و دانه ها 

مانند کنجد، بادام، بادام هندی، پسته و گردو.

چربی های سالم 

مانند روغن زیتون و روغن نارگیل و آووکادو.

توصیه های کلی:

توصیه های متعددی برای زندگی به شیوه آیورودیک وجود دارد :
_مصرف غذاهای مضر که برای دوشای شما مناسب نیست را قطع کنید و یا به حداقل برسانید.
این غذاها شامل : غذاهای فرآوری شده، غذاهای سرد و محصولات حیوانی کیفیت پایین می باشند.
_غذاهای مغذی مخصوص دوشای خود را بخورید ؛ به عنوان مثال سبزیجات، ادویه جات، حبوبات و چربی های سالم مانند روغن زیتون.
_صبح ها در یک زمان مشخص از خواب بیدار شوید و مدت زمان کوتاهی را به مدیتیشن اختصاص دهید ( به طور مثال 15 دقیقه ).
_خانه و محل کار خود را به یک محیط آرام تبدیل کنید .
این کار را از طریق تمیز کردن به هم ریختگی ها، ایجاد هوای تازه و افزودن گل و گیاه انجام دهید.
_روی تمرینات یوگا که برای نوع بدن شما مناسب است تمرکز کنید.

نکته پایانی:

اطلاعات این مقاله در حدی است که شما آشنایی ابتدایی با دانش آیورودا داشته باشید.
پس از کسب این اطلاعات اولیه اگر علاقمه مند به کسب اطلاعات بیشتر باشید می توانید کتاب هایی که در این مورد چاپ شده است را مطالعه نمایید.
یا این دانش را نزد شخصی که دوره های تخصصی آن را گذرانده است فرا بگیرید.
با سرچ کردن منابع و مقالات معتبر بیشتری پیدا کنید و مطالعات خود را گسترش دهید.